Di Galangé Mengkeb

Pexels.com

“Sajan anak cerik adana, kénkénang tusing énggal ejuka tekén timpalé. Ditu di galangé mengkeb. Apang tusing énggalan ejuka, di sepi-sepiné mengkeb sinah tusing ada nawang. Kemo mlaib, ditu di bucu mati tongosang awaké, nyilib, lamun tusing kéto ditu ada punyan kayu macarang rénggah, di pilahane tongos mengkeb. Di galangé mengkeb.” Bapa Orti ngeréngin tiang dugasé maplayanan di natah banjaré.

Banjar tiangé linggah yén sahihang tekén banjar ané lénan. Ada batu lémpéh tongos nganggur. Di sampingné ada punyan sabo kecik, donné tetep renes, tis dadiné yén negak di bongkolné. yén suba ka banjar marebut apang maan negak di batuné lémpéh. Ada ané ngorahang yén suba man negak ditu alah arad kenehé ka banjar, mapupul ajak timpal, ngorta kangin-kauh. Apa kadén bakat tuturang? Tuah rasa liang ada dugasé ento.

Peteng, ada masi malajah magambel. Bapa Sunia ané ngurukang. Kendang-kendangané mula melah. Gebug panggul kendangné nyak macandetan ajak timpalné. Lanang wadon kendangé melah baana nepak. Tiang dong tuah bisa mabalih dogén. Dikénkéné marengin di céngcéng anggon ngramesang munyiné dogén. Jatiné, tusing bisa apa, tuah demen ningehang dogén.

Tiang ngelah timpal ané ajak sesai maplayanan. Banjaré mula tongos mapupul, suud maplayanan, tiang marérod kayeh ka tukadé, maclimpungan saling silemang, misi kedék. Dikénkéné misi ngaba kadebong, kategakin uli di dulu, yéhé nombyor nganyudang. Tiang ajak timpalé kakak-kikik buka tusing taén ngelah sebet. Mirib baan cerik-cerik adana, tusing taén ngitungin basang seduk. Sakéwala, tetep inget tekén geginan ané orahina tekén reraman tiangé. Yén suba kanti bani maplayanan, sinah gegaén ané cakanganga tekén reraman tiangé suba pragat. Kéto luungné idup dadi anak cerik.
Bapa Orti anak mula tulénga tekén anak cerik-cerik. Bisa kanti aliha tekén, Mémé Suri apang suud mabalih anak cerik-cerik maplayanan mara nyak mulih. Sabilang ada ané mengkeb di galang-galange orahina apang mengkeb di sepi-sepiné. Kéto dogén munyiné. Kanti inget tiang tekén munyiné ento kayang jani.

Alih tiang mulihné dugasé niki. Krana tiang suba gedé buina suba bisa ngalih pipis. Tiang magaé di hotel dadi tukang jakan. Turisé ngajumang awak tiangé, yén suba tiang nyakanang, jeg lages gati ia madaar. Taén ada toris ngajakin tiang apang di duranagara magaé dadi tukang jakan, tiang tusing nyak. Tatujoné tuah abesik apang pepesan maan ngayahang awak di désa. Pepesan maan ningehang munyin gong, munyin anak mawargasari di Pura. Pepesan maan malasti ka segara. Sabilang lakar ada odalan, orahin tiang timpal tiangé ané ngantinin. Sedeng melaha ada timpal uli Jawa bareng magaé. Yén ia di Lebaranné mara mulih. Tiang ngantinin di kalané buka kéto. Abaang tiang masi arak Bapa Orti apang anget bedik ragané. suba tawang sayan kapah maan kena arak krana argané masi mael. Arak tulén pesenang tiang arak Karangasem, ané melah.

Kulukné ngréngkang. Kuluk Bali ané suba sayan langah di Bali enu gelahanga. Buluné melah, belang bungkem. Yén nuju ada pacaruan, kuluké ané mawarna buka kéto suba aliha. Munyiné mula ramé, sakéwala tusing galak gati, mirib suba tawanga ebon tiangé tekén kulukné Bapa Orti. Mabalik kutal-kutil ikutné buka demen tekén tiang.

“Pa enu inget tekén tiang?” Bapa Orti nelektekang tiang makelo gati sinambi nyemak basé di pabuané ané suba masaih umurné ajak tiang masawang badeng. Sakéwala, enu masi anggona. Mirib baan uli ngawitné bisa ngalih basé ngranayang, tuah pabuané ento dogén anggona. Ia nyemak basé telung bidang. Colékina pamor telung colékan, isinina gambir, isinina buah, lantas gulunga apang aluhan baana ngakes. Kriyek-kriyek dingeh tiang munyin kinyukané.

“I Nyoman ené? Ané dugasé cerik demen gati mengkeb-engkeban.”
“Saja Pa. Tiang suba kelih jani. Tusing buin demen mengkeb-engkeban buka dugasé ipidan.”
“Beneh masi. Anak mula ada pilehané. Yén enu cenik maplayanan mula demenané, yén suba kelihan masekolah, lan magaé. Yén suba antes dadi anak tua, masomah ilehané. Suba ngajak ilehan. Yén bapa jani ngantiang ilehan suryané nyerorokang kauh dogén.”
“Eda kéto Pa. Tiang enu liu sandang takonang tekén Bapa.Tiang enu demen tekén painget Bapané apang tetep inget tekén rerama, tekén kawitan, tekén timpal, tekén anak tua, tekén anak ané taén nulungin iraga, kadén kéto Bapa nuturin tiang dugasé cerik?”
“Enu masi inget pabesen bapané?”
“Ngujang tusing? Ipidan mirib baan ceriké ngranayang tusing pati rungu tekén tutur Bapané. Jani mara karasaang tiang. Tiang jani suba nyidaang ngalih pipis padidi, Pa.” Tiang buka ajum abedik tekén Bapa Orti apang kendel masi kenehné.
“Nah ento suba ané demenin Bapa. Bisa ngidupin awak padidi, yén nyidaang mapitulung tekén anak lén. Bapa suba tuna gati. Apa lantas anggon matulung tekén anak lén?”
“Liu ané suba tulungin Bapa. Bapa tetep ngingetin tiang ajak timpal-timpal tiangé apang bisa ngaba keneh. Ampura, Pa. Tiang tusing ngaba apa-apa, tuah anggon ngangetin dogén.”
“Sinah ngaba arak?”
Tiang kedék, Mémé Suri ngabaang tiang kopi, misi ubi malablab. “Seger, Mé?
“Ajanian seger. Madak apang seger nglaut, kéné liu gati geringé nekain guminé. Magenep gati gobané. Jejeh masi mémé. Yén kanti  gelem sinah lakar liu ngalih prabia. Alih-alihané kéwéh. Apang nyidaang idup dogén, Man. Mémé ka paon malu, enu nyakan. Nyanan dini bareng-bareng ajak Bapané madaar. Suba gaénang mémé paku masanten.”
Tiang gelek-gelek. Mirib tawanga tiang mula demen tekén jukut masanten. “Suksma Mé.” Tiang nglanturang nutur ajak Bapa Orti.” Pa ada ané lakar takonang tiang?”
“Indik apa? Dadi cara seed gati? Sinah ada ané tetep magantulan di keneh Nyomané? Mirib indik banjaré suba magenti dadi tongos parkir jani? Mirib baan batu lémpéhé ento suba tusing ada?”
“Tusing Pa. Tiang suba nawang. Cerik-ceriké jani kapah pesan nyak ke banjar. Suba liu tongosné maplayanan. Lén buka tiang ipidan. Pragat di banjar tongos maplayanan ajak timpal-timpalé. Jani, suba maplayanan di hapéné, Pa. Mirib yén ada Patirthan di banjar mara ka banjar, yén sing kéto suung gati. Méh bisa tetani ngalih banjaré.”
“Mirib suba pailehan gumi adana Man. Yén ipidan di banjar tongos matemuné, paak ajak krama banjar. Yén jani di hapéné tongos matemuné, joh sakéwala karasa paak. Jalanin dogén. Ilehan gumi adana. Ané aptiang bapa apang tetep masi inget tekén awak ngelah banjar. Ditu tongos malajahang awak. Apa mirib ada lénan tekén ento takonang Nyoman?”
“Kéné Pa. Tiang inget dugasé cerik. Dadi sabilang Bapa ngorahin tiang, yén mengkeb di galang-galangé, énggal tawanga tekén timpalé. Lengkarané ento tetep ingetang tiang.”
“Oooooooooo, indik ento. Kadén apa?” Bapa Orti nyemak mako, ilehanga ping telu di giginé lantas ngemil mako, ngatekul makoné di lambéné. “Kéné Man, yén anak mengkeb sinah, ngalih tongos ané joh, sepi, tusing ada anak nawang. Ento suba biasa. Makejang suba nawang. Sabilang anak mengkeb sinah buka kéto. Sakéwala, yén Bapa, mengkeb di galangé ento, ngalangin kenehé. Apa ané ngalangin ento, yén lemah, surya ngalangin guminé, yén peteng bulan ngalangin ajak bintang, yén keneh kapatengan, Sanghyang Sastra ngalangin, kéto taén dingeh bapa. Ento ané ngalangin idup idéwéké, buina apang manut tekén wiwéka ané nyidaang milah beneh pelih, nawang wiwéka, artiné nawang nongosang awak. Ditu engkebang awaké.”
“Tiang tusing karesep tekén tutur Bapané. Sayan tusing kakeneh, tekén isiné Pa.”
“Manian sinah lakar karesep, Man."
 
Tiang tusing buin bani matakon tekén Bapa Orti. Suryané suba sayan tajeg, mara lakar mulih, sagét Mémé Suri nyandelin.

(Semarapura, Sukra Paing, Pahang, 2020)


TAGS :

IBW Widiasa Keniten

Ida Bagus Wayan Widiasa Keniten lahir di Giriya Gelumpang, Karangasem. 20 Januari 1967. Lulus Cum Laude di Prodi Linguistik, S-2 Unud 2012. Tulisan-tulisannya tersebar di berbagai media massa berupa esai, karya sastra maupun kajian bahasa dan sastra baik dalam bahasa Indonesia maupun bahasa Bali. Cerpen-cerpennya pernah memenangkan lomba tingkat Nasional maupun provinsi.

Komentar