Balian Kapé

PKYI

Yén anak sakit, patut ubadang. Ajak ka dokter utawi ka balian. Jani, ngalih dokter aluhan, yén sahihang tekéning ipidan. Yén ipidan, mancan maan dokter, bisa énggalan gelemé ngentah. Jani, tusing buin buka kéto krana suba liu ané mukak pakultas kadokteran. Liu ané demen dadi dokter. Demen nulungin utawi ngubadin anak gelem. Sakéwala, ingetang ngaba pipis. Sina maguru ubadé énggal seger. Yén sing seger ulian dokter, ajak ka balian. Balian jani masi liu. Ada balian mara mlajah, ada balian kajudi uli kawitanné krana ipidanné ada ané numitis dadi balian siket. Yén sing nyak dadi balian, bisa jiwa pramané bancuta. Ento suba ane jejehina tekén Gedé Indra. Ia nyak dadi balian. Ngiring dadi balian.

            Aruh, yén tuturang pajalan idupné magenepan gati. Tusing ada ané masawang putih. Liunan selemné. Ngawitné uli masekolah tusing nyukuh, pragat karauhan dogén di sekolah. Guruné ané kéweh. Kadénanga baan paplajahanné ngranayang ia karauhan. Mirib tusing? Ia nyidaang nuutin timpalné. Nyén sing inguh bes sesai karauhan. Sabilang karauhan, tunasanga tirtha di kawitanné nyak tegteg kenehné. Bes sesai kakéto, med masi ia masekolah. Tusing nyukuh masekolah, tusing kanti tamat.

Jani, magenti dedemenanné, ngalih branangan, ngalih gocékan gegaénné. Pepesan kalah tekén menangné kanti reramané inguh, ngubuh siap sakancan soroh siap. Sakéwala, sabilang peteng ka tongosé tenget. Ia nakti. Ia nyambatang kudang pica kadén suba bakatanga. Ada pica keris, ada pica pis bolong Arjuna, pis bolong Bima, pis bolong Tualen. Ah, makejang dadi akantong alias adepa. “Lakar ngujang munduhang kakéto? Masi tusing ngranayang jit kétél selem.” Ia ngrieng buka anaké rebut nyawan.

            Tiang mablekis ningehang munyiné. “Pipis bolong apa nyelemang jit kétél? Sajan jelema suba tusing enteg.”

          Suud nakti, lantas ka kapé. Sabilang anak macunguh paakina. Ada uli Jawa. Ada ngorahang uli Surabaya, ada masi ané putih gading buka salaké klumadin ngaku uli Bandung. Ento koné buduhina gati. Kanti tusing taén nongos jumah. Reramané suba paling kenehné. Bes sentanané tusing nawang awakné padidi. Lantas mumah di kapé buina misi ngekosang anaké totonan. Bapanné suba nawang. Sakéwala, tusing nyidaang mamunyi apa-apa buin. Depinina dogén, mantas astitianga sabilang dina apang slamet idupné. Mula geginan rerama tuah akétoan, ngrastitiang sentanané apang sida nepukin bagia kawekasan.

            “Dé, mulih, pedalem i mémé pragat nakonang Gedé dogén,” kéto Bapané ngamé-ngamé di gentong yéhé. Yéééééééé, sagét buin maniné nyak teka sentanané. Gigis kendel reramané, Gede Indra ané aptianga lantas nyak teka. Orahina ka paon madaar. Orahina manjus. Orahina ka sanggah muspa. Ia nyak dogén. Sakéwala, muspa tusing nyak. Suba mrasa tekén awakné majalan tusing beneh. “Lakar ngujang ka sanggah yén awaké suba kaliput baan daki. Tusing antes maakin kawitan ané suba ening,  i déwék mendut. Dong patuh buka majaguran di cariké. Sinah lakar daki bareng-bareng daki dadiné,” kéto, ia ngrieng padidiana. Sambilanga negak nyiup kopi.

            “Dé, Bapa matakon. Yén dadi idih suud ja ngindeng dogén. Apa té gumanti alih?”

            “Ngalih kalegan keneh Pa. Yén jumah, Bapa suba nawang. Uli dija kapa tekanné sagét makita karauhan. Lek jengah sabilang dina jagjagina tekén pisagané. Mirib dadi apa?”

            “Kadén Gedé nikaina ngiring dadi balian?”

            “Aruh, tusing nyak dadi balian. Lakar ngujang dadi kakéto. Dokter suba liu. Penyakit suba ada ubadné. Tusing demen dadi kakéto. Yén suba dadi balian sinah lakar liu anaké teka ngidih ubad. Nah yén seger, yén tusing? Sing lek nyuang aba-abaan anaké. Anak sakit lantas iraga bareng nyakitin.”

            “Ento saja, sakéwala Gedé masi apang nawang. Yén sing nyak ngiring bisa kabencana. Bapa tusing nyak Gedé buka kéto. Bapa meled Gedé apang seken-seken bisa mapitulung tekén anak sakit. Tusing nyakitin anak sakit. Ento pajalanné ané melah.”

            Tusing masi Gedé Indra nyak nuutang munyin reramané. Buin jebosné sagét hapéné mamunyi ngorahin apang énggal-énggal ka kosan. Énggalan ilang tekén bakat tolih. Macuet magedi. Bapané kituk-kituk.tusing bisa mamunyi apabuin.

            Mirib suba pailehan karma adanné. Sagét buin telunné mulih. Tegakanga reramané. “Pa kéto masi Mémé. Jani, ngidih tulung, ajak ja ka gria.”

            “Lakar ngujang ka gria?”

            “Lakar mawinten.”

            “Dadi mawinten?”

            “Dibi petengé ada anak lingsir nekain. Pangandikané seken pasaja. “Yén buin mani, enu masolah buka kéné. Apa katagih, idup apa mati? Anaké ento saru ngenahné. Rawéné lantang buka ngenteg ka pratiwi. Mawastra putih sentak. Matéja galang ngluntang, kanti ulap.”

            “Apa orahina?”

            “Apa lénan, apang nyak dadi balian. Yén sing nyak, mati , Pa. Tiang tusing nyak mati. Bapa masi kéto, sinah meled nglah sentana apang lanus kanti kawekas.”

            “Saja pesan ento, Dé. Ipidan di karangé dini anak ada ané dadi balian. Ento ada tetamian telung cakep. Bapa tuah maan orta. Koné cakepanné ento, kawitan Gedéné ané ngardi. Bapa tusing bani mukak. Mantas mantenin dogén di Saraswatiné. Madak apang tusing bubukan amah nget-nget.”

            “Ené suba ané jejehin, Pa. Tusing bisa mamaca Bali. Apa lantas kasambatang? Malah pesan sabilang guruné ngajahin mabasa Bali pragat kagedinin. Jani, suba kena karmaphalané. Nyén lantas takonin?”

            “Méméné takonin. I Mémé bisa maca Bali.”

            “Sedeng melaha. Sakéwala, tunasang malu tiang pabersihan apang tusing tulah.”

            Kendel pesan reramané mara sentanané nyak buka kéto. Prajani tangkil ka Gria. “Ratu Prandha Gdé. Puniki sentanan titiangé mamanah mawinten.”

            Prandha Gdé nelektekang Gedé Indra. “Ané ngawakin, tosan balian. Melahang aba-abaanné. Eda pepes pesu. Yén suba mawinten eda pepes ngalih ané boya-boya apang tusing cemer aksarané di awaké apang melah enten aksarané, dadi matéja buka inten.”

            “Kénkén Dé, nyidaang lakar ngiringang pangandikan Prandha Gdé?”

            Ia tusing masaut, busan-busan hapené mamunyi. Mara sledétina ngenah Mbak Yu uli Bandung nélpun.


TAGS :

IBW Widiasa Keniten

Ida Bagus Wayan Widiasa Keniten lahir di Giriya Gelumpang, Karangasem. 20 Januari 1967. Lulus Cum Laude di Prodi Linguistik, S-2 Unud 2012. Tulisan-tulisannya tersebar di berbagai media massa berupa esai, karya sastra maupun kajian bahasa dan sastra baik dalam bahasa Indonesia maupun bahasa Bali. Cerpen-cerpennya pernah memenangkan lomba tingkat Nasional maupun provinsi.

Komentar